Formül lökosit

Formül lökosit bir kan testi türüdür. Beyaz kan hücrelerinin durumunu araştırmak için yapılmaktadır. (Kandaki yüzdelik oranları, şekilleri, olgunlaşmamış kan hücresi varlıkları araştırılır) Bu araştırmalar kişinin neden lökosit düşüklüğü ya da lökosit yüksekliği yaşadığını ortaya çıkarmak ve tanı koymak içindir. Kısacası bağışıklık sistemimizin mikroorganizmalara karşı geliştirdiği yanıt yetisi değerlendirilir.  Formül lökosit testi, tam kan sayımı testinin kardeşi gibidir. Tam kan sayımında şüpheli bir durum tespit edildiğinde bu ek test istenir.

Kan alma işleminden önce herhangi bir ön hazırlık yapılmamaktadır. Koldaki damardan ya da parmak ucundan kan örneği alınabilir. Bebeklerde ise topuktan delinerek kan alınmaktadır.

Kan testinde WBC (White Blood Cell) olarak ifade edilen beyaz kan hücreleri ya da diğer bir deyişle “akyuvarlar” vücudun bağışıklık mekanizmasının en önemli elemanlarıdır. Kanda lökositlerin farklı türleri mevcuttur ve bunların her biri kendine özgü görevlere sahiptir. Lökositlerin bilinen 5 tipi mevcuttur:

Kandaki oranları çok yüksek olup diğer beyaz kan hücrelerine göre ömürleri çok daha kısadır. Vücuda zarar veren mikroorganizmalarla savaşmaktadır. (Özellikle bakteri ve mantarlara savaş açar.)

Yabancı hücreleri yutan bir lökosit tipidir. İltihap ve enfeksiyon durumlarında değerleri yükselmektedir. Lösemi (kan kanseri) ya da kötü huylu seyreden diğer kanser çeşitlerinde de sayıları fazlasıyla artabilmektedir. Kan hücreleri kemik iliğinden üretildiğinden dolayı kemik iliği ile ilgili gelişen her türlü sorun monositlerin azalmasına sebep olabilir. (Örneğin; kemik iliği yetmezliği ya da herhangi bir sebeple gelişen kemik iliği hasarı gibi)

Antikor üretimi ve bağışıklık yanıtı mekanizmasının düzenlenmesinden sorumludur. (Antikor: Vücuda giren mikroorganizmaların zararlı etkilerini yok etmek için vücudun savunma mekanizmasından salınan maddeyi ifade eder.) Kanser, enfeksiyon ya da iltihap gibi durumlarda bu lökosit türleri de artar. Radyoterapi almak da kemik iliğine etki edeceğinden bu durum lenfosit değerlerine yansıyabilir. Bağışıklık sistemine etki eden HIV virüsü sebebiyle gelişen ileri evre AIDS hastalığında lenfosit değerlerinde ciddi bir düşüş görülür.

Gıdalara bağlı alerji, zehirlenme ya da aşırı hassasiyet durumlarında, uzun vadede ilerleyen iltihaplanmalarda, lösemi gibi kötü huylu kanser çeşitlerinde bazofillerde artışlar görülebilmektedir. Radyoterapi uygulaması bazofilleri de etkilemektedir.

Bunlara “fagosit” de denilmektedir. Parazit, bakteri ya da virüs kaynaklı bazı enfeksiyonlarda, iltihaplanmalarda, alerjik hastalığı olanlarda ya da alerjik reaksiyon geçirenlerde eozinofil yanıtı oluşabilir ve sayısı artabilir. Bazı mikroorganizmalar sebebi ile yaşanan enfeksiyonlar eozinofillerin oranını düşürebilir. Her mikroorganizmanın vücuda etki etme şekli farklıdır.

Bütün bu lökosit tiplerinin kandaki oranları tıbbi cihazlarla ölçülse bile sonuçlar bazen yanıltıcı olabilmektedir. Bunun önüne geçebilmek için bu lökosit tiplerinin “mutlak değerleri” ölçülüp öyle değerlendirme yapılır. (Mevcut lökosit sayısı ile her bir lökosit tipinin kandaki yüzdesinin çarpılması mutlak değeri verir.)

Formül lökosit testi resmî olarak “beyaz kan hücresi formül sayımı” şeklinde ifade edilmekle birlikte diğer isimleri de şu şekilde sıralanabilir: